या वर्षी महाराष्ट्रात शेतकऱ्यांनी सोयाबीनची लागवड केली. त्यांना वाटले होते की यावेळी चांगले पैसे मिळतील. पण तसं झालं नाही. कधी भाव वाढले, तर कधी लगेच कमी झाले. त्यामुळे शेतकरी गोंधळले आणि थोडे नाराजही झाले.
कुठल्या बाजारात किती पैसे मिळाले?
- गंगाखेड बाजारात सोयाबीनला चांगला भाव मिळाला. कारण तिथलं सोयाबीन खूप चांगल्या दर्जाचं होतं.
- धुळे येथे फक्त ७ क्विंटल सोयाबीन आलं. तिथे दर ₹4200 ते ₹4315 होते.
- सोलापूर मध्ये ५ क्विंटल सोयाबीन आलं. तिथेही दर ₹4200 ते ₹4315 इतकेच होते.
- अमरावती मध्ये खूप जास्त, म्हणजे २४९९ क्विंटल सोयाबीन आलं. पण तिथे भाव ₹4050 ते ₹4210 इतकेच होते.
- नागपूर, कोपरगाव, लातूर, अकोला, चिखली आणि इतर बाजारांमध्येही दर वेगवेगळे होते.
कधी सोयाबीन ₹2700 ला विकलं गेलं, तर कधी ₹4699 ला. हे सर्व दर सोयाबीनची गुणवत्ता (म्हणजे चांगलं की वाईट आहे) आणि लोकांची मागणी यावर अवलंबून असतात.
भाव कमी होण्याची कारणं काय?
- परदेशी बाजाराचा परिणाम – इतर देशांत (जसं की अमेरिका, ब्राझील) जर जास्त सोयाबीन उगमलं, तर आपल्या देशात दर कमी होतात.
- मागणी आणि पुरवठा – लोकांना सोयाबीनचं तेल लागतं, पण उत्पादन कमी झालं तर गोंधळ होतो.
- हवामान – जर वेळेवर पाऊस पडला नाही, तर पीक खराब होतं आणि त्याचा परिणाम भावावर होतो.
- सरकारी मदत कमी – सरकारने दिलेले हमीभाव (MSP) सगळ्या शेतकऱ्यांना मिळत नाहीत.
शेतकऱ्यांना काय त्रास होतो?
- पैशांची अडचण – कमी भाव मिळाल्यामुळे शेतीचा खर्चही भरून निघत नाही.
- मनाची चिंता – सतत कमी दर मिळाल्यामुळे शेतकऱ्यांना तणाव येतो.
- पुढच्या वेळेची भीती – एवढा तोटा पाहून पुढच्या वेळी सोयाबीन लावावं की नाही, असा प्रश्न पडतो.
शेतकऱ्यांनी आणि सरकारने काय करायला हवं?
- सरकारने मदत करावी – हमीभाव (MSP) नीट लागू करावा. शेतकऱ्यांकडून थेट माल खरेदी करावा.
- बाजार समित्यांनी प्रयत्न करावेत – शेतकऱ्यांना जास्त पैसे मिळावेत म्हणून काम करावं.
- शेतकऱ्यांनी एकत्र यावं – सगळे शेतकरी एकत्र येऊन माल विकला, तर जास्त भाव मिळू शकतो.
- सोयाबीनपासून दुसऱ्या वस्तू तयार कराव्यात – जसं दूधापासून दही आणि चीज बनवलं जातं, तसं सोयाबीनपासून इतर वस्तू बनवल्या तर त्याचे भाव वाढतील.
तज्ज्ञ सांगतात की पुढील काही महिन्यांत सोयाबीनचे भाव थोडे वाढू शकतात. सरकारकडून काही नवे निर्णयही घेतले जाऊ शकतात.
शेतकऱ्यांनी आधुनिक तंत्र वापरून जास्त उत्पादन घ्यायला पाहिजे.
सध्या शेतकऱ्यांना अपेक्षित भाव मिळत नाहीये, पण भविष्यात सुधारणा होईल. यासाठी शेतकरी आणि सरकार दोघांनीही एकत्र काम करणं खूप गरजेचं आहे.